In dit kerstnummer van De Westereender verschijnt de allerlaatste column van Eelkje Postmus-Postma (87). Na vier jaar stopt ze met haar geliefde rubriek ‘Ut it libben fan in Westereender’. “De ideeën binne op”, verklaart ze nuchter. Daarmee komt er een einde aan de herkenbare, veelal grappige verhalen, versierd met de meest prachtige Friese uitdrukkingen.
Sinds 2022 is Eelkje’s column één van de meest gelezen rubrieken in De Westereender. Van haar allereerste rijles tot haar allereerste mobiele telefoon: Eelkje’s talent om van alledaagse voorvallen een bijzonder verhaal te maken, haar scherpe observaties en haar gevoel voor humor maken haar columns favoriet bij jong en oud. “Mar oan alles komt in ein”, knikt ze. “It skriuwen wol net mear. En earlik is earlik: de ferhalen binne op. Ik ha alles wol sa’n bytsje ferteld.”
Een column met een glimlach
Het is eind november en we zitten aan de koffie in haar warme woonkamer in Brugchelencamp terwijl de regen tegen de ramen striemt. “It is echt Sinteklaze-waar”, lacht Eelkje. Ze vertelt over haar één-na-laatste column in de krant; de anekdote van inmiddels bijna tachtig jaar geleden over haar vader die per ongeluk het paard van Sinterklaas tegen het lijf loopt. “Dat soart foarfallen herinnerje ik my noch as de dei fan juster. Ik kin der noch altyd om gnize. Dus soks skriuw ik dan op. Dan kin in oar der ek om laitsje.”
De afgelopen jaren mocht Eelkje rekenen op heel wat bekendheid dankzij haar columns. Ze werd zelfs regelmatig uitgenodigd als gastspreker bij bijeenkomsten, lezingen en vertelavonden. Sinds ze in woonzorgcentrum Brugchelencamp woont, krijgt ze van zowel bekenden als wildvreemden complimenten. “As de krante op woansdei útkomt en ik rin om in oere as alve nei de hûskeamer foar kofje, dan krij ik op de gang al reaksjes. ‘Moai stikje wer’, sizze minsken dan. Dat fyn ik prachtich.”
Een leven vol taal
Een van haar meest geliefde verhalen is toch wel ‘It tientsje fan Tante Beitske’; het tientje dat meerdere malen uitgegeven kan worden. “Dêr ha ik de allermeaste reaksjes op krigen”, lacht Eelkje. “Minsken seinen: wy ha no ek in tientsje fan Tante Beitske. Dat waard suver in begryp.” Ook haar prachtige Friese uitdrukkingen vallen bij veel lezers in de smaak.
De liefde voor taal en verhalen is Eelkje met de paplepel ingegoten. Haar beppe en mem spraken rijk en beeldend Fries, doorspekt met uitdrukkingen en oude woorden die Eelkje tot op de dag van vandaag koestert. “Ik mei graach âlde wurden brûke, sa as ‘snypsnaren’. Sa’n wurd ken hast nimmen mear. Dy wurden stean aanst allinnich noch yn it wurdboek.” Ze grinnikt even. “En in fladderakje; wist wol wat dat is? Dat is brandewyn mei sitroen en sûker. Beppe Eelkje dronk graach in fladderakje op in jierdei.”
Better let as net
Toch duurt het even voordat Eelkje haar talent voor taal ontdekt. Het is pas in de jaren tachtig dat ze begint met schrijven, wanneer haar kinderen naar de middelbare school gaan en Eelkje zichzelf aanmeldt voor een schrijfcursus bij de Afûk. “Dêr kaam ik der achter dat ik my yn it Frysk folle better uterje kin as yn it Nederlânsk. Yn it Frysk kom ik makliker by myn gefoel.” Decennialang schrijft ze verhalen in notitieboeken. Later volgen cursussen, voorleesavonden en uiteindelijk op haar 83e haar debuut als columniste in de krant.
“Better let as net”, knipoogt ze. “Ik ha altyd mei oergriislik folle niget dizze ferhaaltsjes skreaun. Soms rûgelen se samar út myn pinne, soms siet ik der wol in wike op te stinnen. Mar as se dan op papier stienen en it wie my nei’t sin, dan dielde ik se altyd graach mei oaren.” Het probleem is echter dat de inspiratie zo langzamerhand opdroogt. “Ik meitsje ek net sa folle mear mei”, grijnst ze. “Dat krijst ast âlder wurdst.”
Thuis in Brugchelencamp
Wie denkt dat Eelkje langzaam achter de geraniums wegkwijnt, komt bedrogen uit. Sinds ze in woonzorgcentrum Brugchelencamp woont, hoeft ze zich geen dag te vervelen. “Ik ha it hjir oergriislik nei’t sin. Earlik is earlik: ik woe hjir earst hielendal net hinne. Wenje yn in ‘bejaardehûs’, dat wie wol myn lêste. Mar ik wenje hjir poerbêst. Ik hie wier net tinke kind dat it my sa goed befalle soe.”
Eelkje vertelt hoe ze in het begin nog moest wennen. “Ik frege foar alles tastimming oan de susters. Oft ik alfêst in stikje bôle ite mocht. Oft ik wol efkes in blokje om koe. Doe seinen se: ‘Frou Postmus, jo wenje hjir, jo gean jo gang mar.’ Dat wie fansels ek sa. Fanôf dat momint wie it goed.” Het leven in Brugchelencamp bevalt haar uitstekend: gezellig samen eten, koffie drinken in de hûskeamer en er zijn iedere dag genoeg activiteiten. En minstens zo belangrijk: “It is de susters nea te folle om my te helpen.”
Een dankbaar gevoel
Die hulp had Eelkje drie jaar geleden hard nodig nadat ze tijdens een bezoek aan een goede vriendin plotseling was gevallen. “Ik hie hjir wat stikken”, wijst ze op haar heup. “En in pine dat it die. Fan pine wurdst in hiel oar minske, dat wit ik no wol. Yn it begjin dat ik hjir kaam te wenjen, wie ik echt de maklikste net.” Ze herinnert zich nog al die kaarten en beterschapswensen die ze kreeg toegestuurd, nadat er een oproep in De Westereender stond. “Dat is in hiel bysûnder en tankber gefoel, om al dy kaartsjes te krijen”, zegt ze zacht. “Ek fan poerfrjemden. Dat hat my tige goed dien.”
Haar allerlaatste column schreef Eelkje op verzoek van de bibliotheek voor de verhalenavond op 21 november. Dit keer was het thema ‘angst en dapper zijn’. “Ik ha dit ferhaal noch skreaun, mar myn dochter Stella hat it dy jûns foarlêzen. Sy hat de honeurs waarnommen.” En zo wordt dat laatste verhaal over dapper zijn, het slotakkoord van Eelkjes rubriek. Het einde van een geliefde column, maar zeer zeker niet van de stem die vele lezers heeft laten glimlachen. Of zoals Eelkje het zelf zegt: “Ik gean noch wol efkes mei, hear!”
